Σύνδρομο Πρόσκρουσης Ώμου (Shoulder Impingement Syndrome)

σύνδρομο πρόσκρουσης ώμου

Το Σύνδρομο Πρόσκρουσης Ώμου (Shoulder Impingement Syndrome) αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιτίες πόνου και λειτουργικής δυσκολίας στην περιοχή του ώμου. Πρόκειται για μια κατάσταση όπου οι δομές του στροφικού πετάλου και ο υπακρωμιακός θύλακος συμπιέζονται μέσα στον στενό υπακρωμιακό χώρο κατά την ανύψωση του χεριού. Η συνεχής μηχανική τριβή οδηγεί σε φλεγμονή, πόνο και μείωση της κινητικότητας, επηρεάζοντας σημαντικά την καθημερινότητα και τις αθλητικές δραστηριότητες του ασθενούς.

Η πάθηση εμφανίζεται τόσο σε άτομα που επιβαρύνουν τον ώμο με επαναλαμβανόμενες κινήσεις (π.χ. αθλητές ρίψεων, τενίστες, κολυμβητές), όσο και σε άτομα με καθιστική εργασία ή σε όσους έχουν υποστεί τραυματισμό ή ακινητοποίηση του ώμου.

Τι είναι η πρόσκρουση ώμου;

Ο ώμος είναι μια σύνθετη άρθρωση που απαιτεί λεπτή ισορροπία μεταξύ σταθερότητας και κινητικότητας. Ο υπακρωμιακός χώρος — ο χώρος κάτω από το ακρώμιο όπου διέρχονται οι τένοντες του στροφικού πετάλου και ο θύλακος — είναι φυσιολογικά στενός. Όταν η ανατομία ή η λειτουργικότητα της περιοχής αλλοιωθεί, ο χώρος αυτός μειώνεται περαιτέρω, με αποτέλεσμα οι τένοντες να «προσκρούουν» κατά την άρση του χεριού.

Η επαναλαμβανόμενη αυτή μηχανική επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε τενοντοπάθεια, φλεγμονή του θύλακα (θυλακίτιδα), πόνο και λειτουργικό περιορισμό. Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να εξελιχθεί σε μερική ή πλήρη ρήξη του στροφικού πετάλου.

Αίτια και Παράγοντες που Συμβάλλουν

Το σύνδρομο πρόσκρουσης δεν έχει μία μόνο αιτία. Προκύπτει από τον συνδυασμό ανατομικών, μηχανικών και λειτουργικών παραγόντων. Οι συνηθέστεροι είναι:

1. Ανατομικοί παράγοντες

  • Σχήμα ακρωμίου τύπου II (κυρτό) ή τύπου III (αγκιστροειδές), τα οποία μειώνουν τον υπακρωμιακό χώρο και αυξάνουν την πιθανότητα πρόσκρουσης.
  • Οστεόφυτα στην ακρωμιοκλειδική άρθρωση.
  • Πάχυνση τενόντων ή του υπακρωμιακού θύλακα λόγω χρόνιας φλεγμονής.

2. Κινητική δυσλειτουργία της Ωμικής Ζώνης

Πολύ συχνά, η πρόσκρουση δεν οφείλεται στην ανατομία, αλλά στη λειτουργία:

  • Αδυναμία του στροφικού πετάλου που οδηγεί σε «ανωλίσθηση» της κεφαλής του βραχιονίου.
  • Δυσλειτουργία ωμοπλάτης (scapular dyskinesis), όπου η ωμοπλάτη δεν κινείται σωστά κατά την ανύψωση του χεριού.
  • Οπίσθια θυλακική δυσκαμψία, με αποτέλεσμα περιορισμένη κινητικότητα του ώμου.
  • Μειωμένη κινητικότητα της θωρακικής μοίρας.

3. Αιτίες υπέρχρησης

  • Επαναλαμβανόμενες κινήσεις πάνω από το ύψος των ώμων (overhead activities).
  • Αθλήματα όπως τένις, κολύμβηση, βόλεϊ, crossfit.
  • Βαριές εργασίες με επαναλαμβανόμενη άρση φορτίων.

4. Μετατραυματικοί παράγοντες

  • Θλάσεις, διαστρέμματα, εξαρθρήματα.
  • Ακινητοποίηση μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο.
  • Λανθασμένη κινητική επανεκπαίδευση.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της πρόσκρουσης ώμου είναι χαρακτηριστικά και εμφανίζονται τόσο στην κίνηση όσο και στην ανάπαυση:

  • Πόνος στην εξωτερική-πλάγια επιφάνεια του ώμου.
  • Εντονότερος πόνος στη φάση 60°–120° ανύψωσης του χεριού (painful arc).
  • Αδυναμία κατά την απαγωγή και έξω στροφή.
  • Πόνος κατά την κατάκλιση, ειδικά όταν ο ασθενής ξαπλώνει στην πάσχουσα πλευρά.
  • Μείωση του εύρους κίνησης και δυσκαμψία.
  • Δυσκολία σε κινήσεις όπως ντύσιμο, χτένισμα ή άρση αντικειμένων.

Στις χρόνιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα γίνονται προοδευτικά πιο έντονα και μπορεί να συνδυάζονται με μυϊκή ατροφία.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται συνδυαστικά με κλινική εξέταση, λειτουργική αξιολόγηση και, όταν χρειάζεται, απεικονιστικό έλεγχο.

Κλινική αξιολόγηση

Ο φυσικοθεραπευτής ή ο ορθοπαιδικός χρησιμοποιεί ειδικά τεστ:

  • Neer test
  • Hawkins–Kennedy test
  • Painful arc test
  • Αξιολόγηση σταθεροποίησης ωμοπλάτης
  • Έλεγχος μυϊκής ισχύος στροφικού πετάλου

Τα τεστ αυτά δεν αποτελούν ιατρική πράξη — είναι κλινικές λειτουργικές δοκιμασίες που επιτρέπονται στο πλαίσιο φυσικοθεραπευτικής αξιολόγησης.

Απεικονιστικές εξετάσεις

  • Υπέρηχος για έλεγχο τένοντα και θύλακα.
  • MRI σε επίμονες ή σύνθετες περιπτώσεις.
  • Ακτινογραφία για ανατομικά στοιχεία (ακρώμιο, οστεόφυτα).

Συντηρητική Αντιμετώπιση

Η συντηρητική θεραπεία αποτελεί τον πυλώνα της αντιμετώπισης και στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγεί σε πλήρη αποκατάσταση.

1. Φυσικά μέσα

Ανάλογα με τη φάση της φλεγμονής:

Τα μέσα δεν είναι υποκατάστατο της άσκησης, αλλά λειτουργούν υποστηρικτικά ώστε ο ασθενής να μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο.

2. Ειδικές Τεχνικές Κινητοποίησης

Οι τεχνικές αυτές είναι καθοριστικές για:

  • αποκατάσταση κινητικότητας της άρθρωσης
  • κινητοποίηση της ωμοπλάτης
  • διατάσεις της οπίσθιας κάψας
  • αντιμετώπιση trigger points σε δελτοειδή, υπερακάνθιο, θωρακικούς και τραπεζοειδείς

Οι ειδικές τεχνικές κινητοποίησης μειώνουν τα συμπτώματα και «επαναφέρουν» τη φυσιολογική κίνηση της άρθρωσης.

3. Θεραπευτική άσκηση

Η πιο σημαντική πτυχή της αποκατάστασης.

Οι στόχοι περιλαμβάνουν:

  • ενδυνάμωση του στροφικού πετάλου
  • σταθεροποίηση και έλεγχο ωμοπλάτης
  • αποκατάσταση κινητικότητας θωρακικής μοίρας
  • προοδευτική φόρτιση με ασκήσεις κλειστής και ανοικτής κινητικής αλυσίδας
  • επανεκπαίδευση κίνησης για καθημερινές δραστηριότητες και αθλήματα

Το πρόγραμμα πρέπει να είναι εξατομικευμένο και να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με την πρόοδο του ασθενούς.

4. Εργονομική και αθλητική καθοδήγηση

Στοχεύει στη διόρθωση κινήσεων που επιβαρύνουν τον ώμο, όπως:

  • κακή τεχνική στις ρίψεις
  • λάθος φορτίσεις στο γυμναστήριο
  • λανθασμένη στάση στην εργασία

Φάσεις Αποκατάστασης

Η αποκατάσταση ακολουθεί μια δομημένη πορεία:

1. Οξεία φάση

  • μείωση πόνου
  • αποσυμφόρηση ιστών
  • ήπιες κινήσεις εντός ανεκτού εύρους

2. Φάση αποκατάστασης κινητικότητας

  • κινητοποίηση άρθρωσης
  • διάταση οπίσθιας κάψας
  • ενεργοποίηση σταθεροποιών μυών

3. Φάση ενδυνάμωσης

  • στοχευμένη ενδυνάμωση στροφικού πετάλου
  • ενίσχυση ωμοπλάτης
  • προοδευτική φόρτιση

4. Λειτουργική και αθλητική επανένταξη

  • εκμάθηση σωστών κινητικών προτύπων
  • ασκήσεις υψηλής λειτουργικότητας
  • προσομοιώσεις κινήσεων αθλήματος
  • tests επιστροφής στη δράση

Πρόγνωση

Με σωστή και ολοκληρωμένη φυσικοθεραπεία, το 80–90% των περιστατικών παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση μέσα σε 8–12 εβδομάδες.

Η πρόγνωση είναι εξαιρετική όταν ο ασθενής ακολουθεί πιστά το πρόγραμμα άσκησης και τη λειτουργική καθοδήγηση.

Συχνές ερωτήσεις για το σύνδρομο πρόσκρουσης ώμου