Η βλάβη Hill-Sachs είναι μια χαρακτηριστική οστική αλλοίωση στην οπίσθια–έξω επιφάνεια της κεφαλής του βραχιονίου, η οποία δημιουργείται συνήθως μετά από πρόσθιο εξάρθρημα ώμου. Πρόκειται για ένα συμπιεστικό κάταγμα που προκύπτει όταν η κεφαλή του βραχιονίου προσκρούει δυναμικά στο πρόσθιο χείλος της γληνοειδούς κοιλότητας.
Η βλάβη δεν εμφανίζεται απομονωμένα· πολλές φορές συνυπάρχει με Bankart ή bony Bankart βλάβες, στροφική αστάθεια και επεισόδια υποτροπιάζοντος εξαρθρήματος.
Πώς δημιουργείται η βλάβη Hill–Sachs;
Η βλάβη Hill–Sachs προκαλείται αποκλειστικά σε συνδυασμό με πρόσθιο εξάρθρημα ώμου. Ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε αθλήματα επαφής (πάλη, judo, kickboxing, boxing, rugby), σε overhead αθλήματα όπως handball, volleyball και tennis, καθώς και σε αθλήματα ρίψεων όπως το ακόντιο, η σφαίρα, η δισκοβολία και η σφυροβολία, ιδιαίτερα όταν συμβεί τραυματική πτώση ή υπερέκταση του άνω άκρου. Κατά το εξάρθρημα, η κεφαλή του βραχιονίου προσκρούει στο πρόσθιο χείλος της γληνοειδούς, προκαλώντας ένα χαρακτηριστικό συμπιεστικό οστικό έλλειμμα στην οπίσθια–έξω επιφάνειά της.
Συμπτώματα
Η βλάβη Hill–Sachs από μόνη της δεν προκαλεί πόνο, καθώς αποτελεί οστική αλλοίωση. Τα κλινικά συμπτώματα οφείλονται κυρίως στη συνυπάρχουσα αστάθεια του ώμου μετά το εξάρθρημα και στην αδυναμία των μαλακών μορίων να συγκρατήσουν επαρκώς την κεφαλή του βραχιονίου στη γληνοειδή κοιλότητα.
Τα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα αστάθειας ή ότι «φεύγει ο ώμος», ιδιαίτερα σε θέσεις απαγωγής και έξω στροφής
- Πόνο κατά την αθλητική δραστηριότητα ή σε κινήσεις που απαιτούν φόρτιση πάνω από το επίπεδο του ώμου
- Μειωμένη δύναμη στους μυς του στροφικού πετάλου, ειδικά στους έξω στροφείς
- Δυσκολία στη σταθεροποίηση του άνω άκρου σε γρήγορες ή απαιτητικές κινήσεις
- Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπεξάρθρωσης ή εξαρθρήματος, ιδίως χωρίς επαρκή μυϊκό έλεγχο
ΔιάγνωσηΔιάγνωση
Η διάγνωση της βλάβης Hill–Sachs γίνεται αποκλειστικά από ορθοπαιδικό, μέσω κλινικής εξέτασης και απεικονιστικών μεθόδων. Ο σκοπός της διερεύνησης είναι να επιβεβαιωθεί το μέγεθος του συμπιεστικού οστικού ελλείμματος και να αξιολογηθεί αν συνυπάρχουν άλλες βλάβες που συμβάλλουν στην αστάθεια.
Οι βασικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Ακτινογραφίες ώμου
Χρησιμοποιούνται ως αρχική εξέταση για να εντοπιστεί το οστικό έλλειμμα και πιθανές συνοδές αλλοιώσεις. - MRI ή MR-Arthrography
Παρέχουν λεπτομερή εικόνα των μαλακών μορίων, όπως του επιχειλίου χόνδρου (Bankart), των τενόντων του στροφικού πετάλου και της κάψας. Το MR-Arthrography είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στη διάγνωση βλαβών που σχετίζονται με αστάθεια. - CT scan
Αποτελεί την πιο αξιόπιστη μέθοδο για την ακριβή μέτρηση του βάθους και της έκτασης του συμπιεστικού οστικού ελλείμματος, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό στον προεγχειρητικό σχεδιασμό.
Η σοβαρότητα της βλάβης καθορίζεται από το μέγεθος της οστικής απώλειας και το αν η αλλοίωση είναι «engaging», δηλαδή αν εμπλέκεται μηχανικά σε κινήσεις που προκαλούν αστάθεια. Αυτοί οι παράγοντες καθοδηγούν την απόφαση για συντηρητική ή χειρουργική αντιμετώπιση.
Διαχείριση & Αντιμετώπιση της Βλάβης Hill–Sachs
Η θεραπεία εξαρτάται από:
- Το μέγεθος της βλάβης
- Τη συχνότητα των επεισοδίων αστάθειας
- Το επίπεδο δραστηριότητας του ασθενούς
- Το αν συνυπάρχουν άλλες βλάβες (π.χ. Bankart)
Συντηρητική Αντιμετώπιση – Ρόλος της Φυσικοθεραπείας
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί τον βασικό άξονα αντιμετώπισης της αστάθειας του ώμου μετά από βλάβη Hill–Sachs.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η θεραπευτική άσκηση, η οποία έχει αποδειχθεί η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την αποκατάσταση της σταθερότητας και της λειτουργικότητας του ώμου.
Στόχοι της Φυσικοθεραπείας
1. Ενδυνάμωση του στροφικού πετάλου
Μέσω εξειδικευμένων θεραπευτικών ασκήσεων στοχεύουμε στην ενδυνάμωση:
- των έξω στροφέων
- του υποπλάτιου
Στόχος: βελτίωση του δυναμικού ελέγχου της κεφαλής του βραχιονίου και σταθερότητα σε λειτουργικές κινήσεις.
2. Ενδυνάμωση και επανεκπαίδευση της ωμοπλάτης
Η σωστή λειτουργία της ωμοπλάτης είναι εξαιρετικά σημαντική για τη σταθερότητα του ώμου.
Με θεραπευτική άσκηση ενισχύονται:
- ο τραπεζοειδής (άνω, μέσος, κάτω μοίρα)
- οι ρομβοειδείς
- ο πλατύς ραχιαίος
- οι μύες που ελέγχουν την άνω στροφή και την ανύψωση της ωμοπλάτης
Οφέλη: ομαλοποίηση της κινηματικής της ωμοπλάτης και μείωση της καταπόνησης της πρόσθιας άρθρωσης.
3. Νευρομυϊκός έλεγχος και ιδιοδεκτικότητα
Με ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις:
- με ελαστικούς ιμάντες
- σε επιφάνειες αστάθειας
- σε κλειστή κινητική αλυσίδα
- με δυναμικές μεταβολές φορτίου
στόχος είναι η αποκατάσταση της αντίληψης θέσης, της ταχύτητας αντίδρασης και της λειτουργικής σταθερότητας του ώμου.
4. Αποκατάσταση εύρους κίνησης
Η θεραπευτική άσκηση ενσωματώνει:
- ελεγχόμενες διατάσεις
- κινητοποιήσεις της θωρακικής μοίρας
- προοδευτική βελτίωση κινητικού ελέγχου
ώστε ο ώμος να κινείται ομαλά χωρίς επιπλέον επιβάρυνση.
5. Επανένταξη σε άθληση ή απαιτητικές δραστηριότητες
Η επαναφορά στις δραστηριότητες γίνεται προοδευτικά μέσω:
- εξειδικευμένων λειτουργικών προγραμμάτων
- διόρθωσης τεχνικής
- προσομοίωσης αθλητικών κινήσεων
- πρόληψης υποτροπών
Αποτελεσματικότητα της συντηρητικής προσέγγισης
Σε ήπιες έως μέτριες βλάβες Hill–Sachs, η σωστά σχεδιασμένη θεραπευτική άσκηση, υπό καθοδήγηση φυσικοθεραπευτή, μπορεί να:
- βελτιώσει σημαντικά τη σταθερότητα
- μειώσει τον πόνο
- αποτρέψει νέα επεισόδια αστάθειας
- αποφύγει την ανάγκη για χειρουργική παρέμβαση
Πότε χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση;
Η χειρουργική αποκατάσταση εξετάζεται όταν η αστάθεια του ώμου δεν μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά με τη συντηρητική θεραπεία ή όταν η οστική βλάβη είναι εκτεταμένη.
Ειδικότερα, η χειρουργική λύση προτείνεται όταν:
- Η βλάβη Hill–Sachs είναι μεγάλη ή “εμπλεκόμενη”, δηλαδή όταν το συμπιεστικό οστικό έλλειμμα «κουμπώνει» στο χείλος της γλήνης σε συγκεκριμένες κινήσεις, προκαλώντας επαναλαμβανόμενη αστάθεια.
- Υπάρχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια εξαρθρήματος ή υπεξάρθρωσης, παρά την ολοκληρωμένη φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση.
- Συνυπάρχει σημαντική απώλεια οστικού αποθέματος στην ωμογλήνη, η οποία μειώνει την ικανότητα της άρθρωσης να διατηρήσει τη σταθερότητά της.
- Ο ασθενής είναι αθλητής υψηλού επιπέδου, όπου απαιτείται μέγιστη σταθερότητα και επαναλαμβανόμενες εκρηκτικές κινήσεις.
- Συνυπάρχει βλάβη τύπου Bankart, η οποία απαιτεί συρραφή του επιχειλίου χόνδρου.
Χειρουργικές τεχνικές
1. Αρθροσκοπική συρραφή Bankart
Αποκαθιστά τον επιχειλίο χόνδρο και σταθεροποιεί το πρόσθιο τμήμα της γλήνης.
2. Τεχνική Remplissage
Εφαρμόζεται σε βλάβες Hill–Sachs που «εμπλέκονται» μηχανικά στη γλήνη. Περιλαμβάνει την κάλυψη του συμπιεστικού οστικού ελλείμματος με μέρος του υπακανθίου και της οπίσθιας κάψας, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα αστάθειας.
3. Τεχνική Latarjet
Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις μεγάλης πρόσθιας οστικής απώλειας της γλήνης. Μεταφέρεται τμήμα του κορακοειδούς απόφυσης ώστε να αυξηθεί το οστικό όριο της άρθρωσης και να αποκατασταθεί η σταθερότητα.
Φυσικοθεραπεία μετά από χειρουργική αποκατάσταση
Η μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχία της επέμβασης. Η αποκατάσταση οργανώνεται σε φάσεις, με στόχο την προστασία των χειρουργικών δομών, την προοδευτική επαναφορά της κινητικότητας και την ασφαλή ενδυνάμωση μέσω θεραπευτικής άσκησης.
Φάση 1 – Προστασία & Ήπια Κινητοποίηση (0–4 εβδομάδες)
- Ακινητοποίηση του άνω άκρου σε ανάρτηση, σύμφωνα με τις οδηγίες του χειρουργού
- Ήπιες παθητικές κινήσεις εντός ασφαλών ορίων
- Έλεγχος πόνου και οιδήματος
- Διατήρηση του εύρους κίνησης σε αγκώνα, καρπό και δάκτυλα
- Εκπαίδευση στη σωστή τοποθέτηση και λειτουργική κίνηση της ωμοπλάτης, καθώς και σε αποτελεσματικά αναπνευστικά πρότυπα
Στόχος: προστασία των ιστών και διατήρηση της κινητικότητας χωρίς καταπόνηση της άρθρωσης.
Φάση 2 – Ενεργητική Κινητοποίηση & Ήπια Ενδυνάμωση (4–8 εβδομάδες)
- Προοδευτική αύξηση του εύρους κίνησης
- Έναρξη ήπιας θεραπευτικής άσκησης για τους μυς του στροφικού πετάλου
- Ενεργοποίηση των μυών της ωμοπλάτης με ασκήσεις χαμηλής επιβάρυνσης
- Συνεχής εκπαίδευση σε σωστά κινητικά μοτίβα
Στόχος: σταδιακή επαναφορά της λειτουργικής κίνησης και ενεργοποίηση των σταθεροποιών μυών.
Φάση 3 – Ενδυνάμωση & Προχωρημένη Σταθεροποίηση (8–16 εβδομάδες)
- Προοδευτική ενδυνάμωση του στροφικού πετάλου και των μυών της ωμοπλάτης
- Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και νευρομυϊκού ελέγχου
- Προχωρημένα λειτουργικά μοτίβα κίνησης
- Ένταξη ασκήσεων σε κλειστή και ανοιχτή κινητική αλυσίδα
- Σταδιακή αύξηση της αντοχής και του συντονισμού
Στόχος: αποκατάσταση της δυναμικής σταθερότητας του ώμου και προετοιμασία για αυξημένες απαιτήσεις.
Φάση 4 – Επανένταξη σε Άθληση ή Εξειδικευμένες Δραστηριότητες (16+ εβδομάδες)
- Δυναμική σταθεροποίηση υψηλότερης έντασης
- Εξειδικευμένες θεραπευτικές ασκήσεις ανάλογα με το άθλημα ή τη δραστηριότητα
- Έλεγχος της τεχνικής και της κινηματικής του άνω άκρου
- Προσομοίωση απαιτητικών κινήσεων με ασφαλή πρόοδο
Στόχος: ασφαλής επιστροφή στις αθλητικές και καθημερινές δραστηριότητες, χωρίς αίσθημα αστάθειας.
Συνολικός χρόνος αποκατάστασης
Η πλήρης αποκατάσταση κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 4–6 μηνών, ανάλογα με:
- τη χειρουργική τεχνική
- το μέγεθος της αρχικής βλάβης
- την ποιότητα των ιστών
- το επίπεδο και τις απαιτήσεις του ασθενούς
- τη συνέπεια στο πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης
Πρόληψη υποτροπών
Η πρόληψη βασίζεται σε:
- Συστηματική ενδυνάμωση των μυών του στροφικού πετάλου
- Σωστή σταθεροποίηση της ωμοπλάτης
- Καλή τεχνική σε αθλητικές δραστηριότητες
- Αποφυγή υπερβολικών θέσεων έξω στροφής χωρίς έλεγχο
- Λειτουργική προπόνηση και ιδιοδεκτικότητα