Το διάστρεμμα ποδοκνημικής αποτελεί έναν από τους συχνότερους μυοσκελετικούς τραυματισμούς, τόσο σε αθλητές όσο και σε ενεργούς ενήλικες. Προκαλείται όταν οι σύνδεσμοι της ποδοκνημικής καταπονούνται πέρα από τα φυσιολογικά όρια ελαστικότητάς τους, οδηγώντας σε διάταση ή ρήξη.
Παρότι συνήθως θεωρείται “απλός” τραυματισμός, η ανεπαρκής αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια αστάθεια, εμμένοντα πόνο και μειωμένη λειτουργικότητα. Η σωστή διάγνωση και η πλήρης φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση είναι καθοριστικές για την ασφαλή επιστροφή στη δραστηριότητα.
Μηχανισμός Τραυματισμού
Το διάστρεμμα συμβαίνει κυρίως κατά τη διάρκεια:
- αλλαγής κατεύθυνσης
- προσγείωσης από άλμα
- βάδισης σε ανώμαλο έδαφος
- απότομης αναστροφής του ποδιού
Οι πιο συχνές κακώσεις αφορούν τους πλάγιους συνδέσμους της ποδοκνημικής (ATFL, CFL), όταν το πόδι “γυρίζει προς τα μέσα” (inversion sprain).
Λιγότερο συχνά τραυματίζεται το δελτοειδές σύμπλεγμα (eversion sprain) ή ο συνδεσμικός μηχανισμός της κνημοπερονιαίας άρθρωσης (high ankle sprain).
Κατηγορίες Διαστρέμματος
Η βαρύτητα του τραυματισμού ταξινομείται σε τρεις βαθμούς:
1ου Βαθμού – Ήπια Διάταση
- Μικρή διάταση ινών, χωρίς ρήξη
- Ήπιο οίδημα και πόνος
- Μικρή δυσκολία στη βάδιση
2ου Βαθμού – Μερική Ρήξη
- Ρήξη μέρους των συνδεσμικών ινών
- Μέτριο οίδημα, αιμάτωμα, πόνος στην φόρτιση
- Περιορισμός κινητικότητας
3ου Βαθμού – Πλήρης Ρήξη
- Πλήρης ρήξη συνδέσμου/συνδέσμων
- Έντονο οίδημα, εκχύμωση
- Αστάθεια, αδυναμία βάδισης χωρίς υποστήριξη
- Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική αξιολόγηση
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται κλινικά από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή ή ιατρό, μέσω:
- ειδικών τεστ αστάθειας (Drawer Test, Talar Tilt)
- αξιολόγησης οιδήματος και εύρους κίνησης
- λειτουργικής δοκιμασίας φόρτισης
Απεικονιστικός έλεγχος (ακτινογραφία, υπέρηχος ή MRI) εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχουν:
- υποψία κατάγματος
- εμμένον πόνος
- έντονη αστάθεια
- υποψία βλάβης συνδεσμικής ζώνης υψηλής ποδοκνημικής
Συμπτώματα
- Πόνος στην έξω ή έσω πλευρά του αστραγάλου
- Οίδημα και εκχύμωση λίγες ώρες μετά τον τραυματισμό
- Δυσκολία στη βάδιση και φόρτιση
- Αίσθηση “αστάθειας” ή ότι ο αστράγαλος “φεύγει”
- Περιορισμός κάμψης–έκτασης
Άμεση Αντιμετώπιση (Πρώτες 48–72 ώρες)
Οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν το PEACE & LOVE αντί του παρωχημένου RICE.
PEACE
- Protect: αποφόρτιση, αποφυγή επίπονων κινήσεων
- Elevate: ανύψωση για μείωση οιδήματος
- Avoid anti-inflammatories: προσοχή στη χρήση τους γιατί ενδέχεται να επηρεάσουν τη φυσιολογική επούλωση
- Compress: ελαστικός επίδεσμος
- Educate: ενημέρωση ασθενούς για την πορεία αποκατάστασης
LOVE
- Load: έναρξη ελεγχόμενης φόρτισης το συντομότερο δυνατό
- Optimism: διατήρηση θετικής στάσης – σχετίζεται με ταχύτερη ανάρρωση
- Vascularisation: ήπια αερόβια άσκηση
- Exercise: θεραπευτική άσκηση για πλήρη επαναφορά
Στάδια Φυσικοθεραπευτικής Αποκατάστασης
1. Πρώιμη Φάση – Μείωση Πόνου & Οιδήματος
- Ειδικές Τεχνικές Κινητοποίησης για κινητοποίηση αρθρώσεων
- Λεμφική παροχέτευση
- Μαγνητικός διεγέρτης, υπέρηχοι, Biowave
- Ήπια ενεργητική κινητοποίηση
2. Επανεκπαίδευση Κίνησης & Ιδιοδεκτικότητας
- Ασκήσεις ισορροπίας (Bosu, κλειστά μάτια, ασταθείς επιφάνειες)
- Εκπαίδευση νευρομυϊκού ελέγχου
- Προοδευτική φόρτιση στη βάδιση
3. Ενδυνάμωση & Προετοιμασία για Δραστηριότητα
- Έκκεντρη–ομόκεντρη ενδυνάμωση
- Πλειομετρικές ασκήσεις (ανάλογα με τον στόχο)
- Ασκήσεις σταθεροποίησης κορμού–κάτω άκρου
4. Επανένταξη στον Αθλητισμό
- Προσομοιώσεις αλλαγής κατεύθυνσης
- Άλματα, προσγειώσεις, πλαγιές κινήσεις
- Performance tests για ασφαλή επιστροφή
Πιθανές Επιπλοκές (αν δεν υπάρξει σωστή αποκατάσταση)
- Χρόνια αστάθεια ποδοκνημικής
- Συχνές υποτροπές
- Χονδροπάθειες και οστεοχόνδρινες βλάβες
- Μείωση αθλητικής απόδοσης
- Εμμένων πόνος ή οίδημα
Η ολοκληρωμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση μειώνει δραστικά τον κίνδυνο επιπλοκών και εξασφαλίζει πλήρη, σταθερή και λειτουργική αποκατάσταση.
Στόχος της Φυσικοθεραπείας
Η αποκατάσταση δεν αφορά μόνο τη μείωση πόνου, αλλά:
- επαναφορά της σταθερότητας
- πλήρη μυϊκή συμμετρία
- πρόληψη υποτροπών
- ασφαλή επιστροφή στην άσκηση ή στα αθλήματα
Με εξατομικευμένα πρωτόκολλα και σύγχρονες μεθόδους, ο ασθενής ανακτά την εμπιστοσύνη στο πόδι του και επιστρέφει στη φυσιολογική λειτουργία χωρίς φόβο.